تحقیقات بازار (Market research) : چیست، روشها، انواع
- سپتامبر 25, 2023
- 8:28 ق.ظ
- بدون نظری
اولین و اصلی ترین عامل حیات یک کسب و کار مشتریان هستند. اگر شما کسب و کار خود را بدون مشخص کردن مشتریان و نیازهای آنها راهاندازی کنید، طول عمر این فعالیت چندان زیاد نخواهد بود. همچنین اگر شما کسب و کاری دارید و میخواهید محصول یا خدمت جدیدی را ارائه کنید نیاز خواهید داشت تا بازخورد و نظر مشتریان خود را شناخته و متناسب با آن قدم بردارید. در این بخش ما اهمیت تحقیقات بازار را برای کسب و کارها مطرح کرده و انواع روش ها و نکات مرتبط با آن را توضیح خواهیم داد.
فهرست مطالب
تحقیقات بازار (Market research) چیست؟
مطالعات بازار تکنیکی است که برای جمع آوری داده ها در مورد هر جنبه ای که نیاز به دانستن دارد استفاده می شود تا بعداً بتوانید آن را تفسیر و در پایان از آن برای تصمیم گیری صحیح استفاده کنید. تعریف دقیق تر دیگر می تواند موارد زیر باشد:
تحقیقات بازار فرآیندی است که در آن شرکت ها به دنبال جمع آوری داده ها به طور سیستماتیک برای تصمیم گیری بهتر هستند. با این حال، ارزش واقعی آن در روشی نهفته است که در آن از تمام دادههای بهدستآمده برای دستیابی به دانش بهتر مصرفکننده بازار استفاده میشود.
فرآیند تحقیقات بازار را می توان از طریق استقرار نظرسنجی ، تعامل با گروهی از افراد که به عنوان نمونه نیز شناخته می شود ، انجام مصاحبه و سایر فرآیندهای مشابه انجام داد.
هدف اولیه از انجام مطالعات بازار ، درک یا بررسی بازار مرتبط با یک محصول یا خدمات خاص است تا تصمیم بگیرد که مخاطب چگونه به یک محصول یا خدمات واکنش نشان خواهد داد. اطلاعات بهدستآمده از انجام تحقیقات بازار میتواند برای تنظیم فعالیتهای بازاریابی/تبلیغات یا تعیین اولویتهای ویژگی/نیاز خدمات مصرفکننده (در صورت وجود) استفاده شود.
درضمن تحقیقات بازار در مطالعات امکان سنجی مشخص می کند شرایط بازار طی سال های آتی براساس پیش بینی ها به کدام جهت حرکت کرده و آیا ورود به آن بازار دارای توجیه اقتصادی است یا خیر. همین بخش می تواند نشان دهد که مطالعات فنی و یا مطالعات مالی برای تدوین طرح توجیهی لازم نیست، اگر محصول انتخابی دارای بازار مازاد عرضه باشد.
تحقیقات بازاریابی چیست؟
تحقیقات بازاریابی یکی از ارکان مهم بازاریابی محسوب میشود. این مفهوم شامل جمعآوری دادهها، تجزیه و تحلیل داده در مورد بازار، مشتریان و عوامل مرتبط با تصمیمگیری در مورد بازار است.
تحقیقات بازاریابی مستندات قابل اعتمادی را در مورد بازار ارائه میدهد تا ریسک انجام کار در حوزه بازاریابی و افزایش تاثیرگذاری استراتژیهای بازاریابی به صاحبان کسب و کار ارائه میدهد. انجام این فرایند باعث میشود تا انجام فالیت های بازاریابی بر اساس نیاز مشتری، فرایند های بازار و رقابت در کسب و کار صورت بگیرد و باعث رشد کسب و کار و فعالیتهای بازاریابی شود.
تفاوت تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی
تحقیقات بازار (market research) و تحقیقات بازاریابی (marketing research) و مفهوم متفاوت هستند. اما هر دو در حوزه بازاریابی مورد استفاده قرار میگیرند. در ادامه تفاوتهایی که این دو این مفهوم دارند را با هم بررسی میکنیم.
تحقیقات بازار یا market research به جمعآوری داده ها و اطلاعات در مورد بازار ، رقبا، روند بازار گفته میشود. در حالت کلی تحقیقات بازار داده های بازار را بررسی میکند و به تحلیل شرایط بازار میپردازد. این تحقیقات در مورد شناسایی فرصتهای بازار، تحلیل مشتریان، تجزیه و تحلیل رقبا در بازار انجام میگیرد.
حال تحقیقات بازاریابی یا marketing research زمانی صورت میگیرد که شرکت ها یا سازمانها اطلاعات و دادههای بازار را به منظور بهبود استراتژیها و فرایندهای بازاریابی انجام میدهد. انجام این فرایند به مدیران کسب و کار کمک میکند تا تدوین استراتژی ها بازار را به درستی انجام دهند، مشتریان را تجزیه و تحلیل کنند و نیاز های آنها را برطرف سازند.
چرا مطالعات بازار مهم است؟
انجام تحقیقات بازار یکی از بهترین راه های دستیابی به رضایت مشتری ، کاهش ریزش مشتری و ارتقای کسب و کار است. در اینجا دلایلی وجود دارد که چرا تحقیقات بازار مهم است و باید در هر کسب و کاری مورد توجه قرار گیرد:
اطلاعات ارزشمند
اطلاعات و فرصت هایی را در مورد ارزش محصولات موجود و جدید فراهم می کند، بنابراین به کسب و کارها کمک می کند تا بر اساس آن برنامه ریزی و استراتژی داشته باشند.
مشتری محوری
به تعیین نیاز و خواسته مشتریان کمک می کند. بازاریابی مشتری محور است و درک مشتریان و نیازهای آنها به کسب و کارها کمک می کند تا محصولات یا خدماتی را طراحی کنند که به بهترین وجه مناسب آنها باشد. به یاد داشته باشید که ردیابی مشتری خود یک راه عالی برای به دست آوردن بینش ارزشمند در مورد احساسات مشتریان شما نسبت به برند شما است.
در مفهوم مشتری محوری عبارتی تحت عنوان customer journey قابل بیان است. این مفهوم شامل تمام مراحلی است که یک شخص/خریدار از لحظه شناسایی نیاز خود تا زمانی که محصول یا خدماتی را برای ارضای آن به دست می آورد، طی می کند. این فرآیند در مورد محصولات ارزان قیمتی که به طور ناگهانی می خریم (مثلاً غذا در یک سوپرمارکت) می تواند چند دقیقه باشد.
فرآیند خرید ممکن است ماه ها یا بیش از یک سال طول بکشد (به عنوان مثال، هنگام خرید خودرو یا خرید یک نرم افزار مدیریت تجربه مشتری)
پیش بینی ها
کسب و کارها با درک نیازهای مشتریان می توانند تولید و فروش خود را نیز پیش بینی کنند. تحقیقات بازار همچنین به تعیین موجودی بهینه کمک می کند.
مزیت رقابتی
پیشی گرفتن از رقبا، تحقیقات بازار ابزاری حیاتی برای انجام مطالعات تطبیقی است. کسبوکارها میتوانند استراتژیهای تجاری را طراحی کنند که به آنها کمک کند از رقبای خود جلوتر بمانند.
انواع تحقیقات بازار
بسته به روش ها و ابزار مورد نیاز، انواع زیر وجود دارد:
مطالعات بازار اولیه (ترکیبی از تحقیقات کمی و کیفی)
تحقیقات بازار اولیه فرآیندی است که در آن سازمانها یا کسبوکارها با مصرفکنندگان نهایی در تماس هستند یا شخص ثالثی را برای انجام مطالعات مربوطه برای جمعآوری دادهها استخدام میکنند. داده های جمع آوری شده می تواند داده های کیفی (داده های غیر عددی) یا داده های کمی (داده های عددی یا آماری) باشد.
هنگام انجام تحقیقات اولیه بازار، می توان دو نوع اطلاعات جمع آوری کرد: اکتشافی و خاص. تحقیق اکتشافی با پایان باز است، جایی که یک مشکل با پرسیدن سؤالات باز در قالب مصاحبه مفصل معمولاً با گروه کوچکی از افراد، که به عنوان نمونه نیز شناخته میشود، بررسی میشود. در اینجا حجم نمونه محدود به 6-10 عضو است. از سوی دیگر، تحقیقات خاص، دقیقتر بوده و برای حل مسائلی که با تحقیقات اکتشافی شناسایی میشوند، استفاده میشود.
همانطور که قبلا ذکر شد، تحقیقات بازار اولیه ترکیبی از تحقیقات بازار کیفی و تحقیقات کمی بازار است. مطالعه تحقیقات کیفی بازار شامل دادههای نیمه ساختاریافته یا بدون ساختار جمعآوری شده از طریق برخی از روشهای تحقیق کیفی رایج مانند:
گروه های کانونی
گروه کانونی یکی از روش های رایج تحقیق کیفی است. گروه کوچکی از افراد (6 تا 10) است که معمولاً به نظرسنجی های آنلاین ارسال شده برای آنها پاسخ می دهند. بهترین بخش در مورد یک گروه متمرکز این است که اطلاعات را می توان از راه دور جمع آوری کرد، بدون اینکه شخصاً با اعضای گروه تعامل داشته باشید. با این حال، این روش گرانتری است زیرا برای جمعآوری اطلاعات پیچیده استفاده میشود.
مصاحبه تک به تک
همانطور که از نام آن پیداست، این روش شامل تعامل شخصی در قالب مصاحبه است که در آن محقق برای جمعآوری اطلاعات یا دادهها از پاسخدهندگان، یک سری سؤال میپرسد. سؤالات عمدتاً سؤالات باز هستند و برای تسهیل پاسخها پرسیده میشوند. این روش به شدت به توانایی و تجربه مصاحبه گر برای پرسیدن سوالاتی که پاسخ را برمی انگیزد بستگی دارد.
تحقیق قوم نگاری
این نوع تحقیق عمیق در محیط های طبیعی پاسخ دهندگان انجام می شود. این روش مستلزم این است که مصاحبه کننده خود را با محیط طبیعی پاسخ دهندگان که می تواند یک شهر یا یک روستای دورافتاده باشد، تطبیق دهد. محدودیت های جغرافیایی می تواند مانعی در انجام این نوع تحقیقات باشد. تحقیقات قوم نگاری می تواند از چند روز تا چند سال طول بکشد.
سازمانها از روشهای تحقیق کیفی برای انجام تحقیقات بازار ساختاریافته با استفاده از نظرسنجیهای آنلاین ، پرسشنامهها و نظرسنجیها برای به دست آوردن بینشهای آماری برای تصمیمگیری آگاهانه استفاده میکنند .
از طریق یک مکانیسم ساختاریافته، دادهها به راحتی جمعآوری و گزارش میشوند و میتوان با تمام اطلاعاتی که دست اول در دسترس است، اقدامات لازم را انجام داد.
مطالعات بازار ثانویه
تحقیقات ثانویه از اطلاعاتی استفاده میکند که توسط منابع خارجی مانند سازمانهای دولتی، رسانهها، اتاقهای بازرگانی و غیره سازماندهی شدهاند. این اطلاعات در روزنامهها، مجلات، کتابها، وبسایتهای شرکتها، سازمانهای دولتی و غیردولتی آزاد و غیره منتشر میشوند. (درگاه بهین یاب، آمار وزارت صنعت و معدن و تجارت، آمارنامه جهاد کشاورزی، اتاق بازرگانی و گمرک، نمونه ای از منابع مرتبط با این بخش می باشند.) منبع ثانویه از موارد زیر استفاده می کند:
منابع عمومی
منابع عمومی مانند کتابخانه روشی عالی برای جمع آوری اطلاعات رایگان هستند. کتابخانه های دولتی معمولاً خدمات رایگان ارائه می دهند و یک محقق می تواند اطلاعات موجود را مستند کند. (کتابخانه دفتر صنایع پایین دستی پتروشیمی نمونه ای از این منابع عمومی است.)
منابع تجاری
منابع تجاری اگرچه قابل اعتماد هستند ولی گران نیز هستند. روزنامههای محلی، مجلات، پایگاه های داده، رسانههای تلویزیونی منابع تجاری عالی برای جمعآوری اطلاعات هستند.
مؤسسات آموزشی
اگرچه منبع بسیار محبوبی برای جمعآوری اطلاعات نیستند، اما بیشتر دانشگاهها و مؤسسات آموزشی منبع غنی اطلاعات هستند، زیرا پروژههای تحقیقاتی زیادی در آنجا نسبت به هر بخش تجاری انجام میشود.
سه هدف کلیدی تحقیقات بازار
یک پروژه مطالعات بازار معمولاً ممکن است 3 نوع هدف مختلف داشته باشد.
اداری
از طریق برنامه ریزی مناسب، سازماندهی و کنترل منابع انسانی و مادی، به توسعه یک شرکت یا کسب و کار کمک می کند و در نتیجه تمامی نیازهای خاص در بازار را در زمان مناسب برآورده می کند.
اجتماعی
برآوردن نیازهای خاص مشتریان از طریق یک محصول یا خدمات مورد نیاز. محصول یا خدمات باید با الزامات و ترجیحات مشتری در هنگام مصرف مطابقت داشته باشد.
مقرون به صرفه بودن
تعیین درجه اقتصادی موفقیت یا شکستی که یک شرکت می تواند در حین ورود به بازار، یا معرفی محصولات یا خدمات جدید داشته باشد، بنابراین اطمینان را برای همه اقداماتی که باید اجرا شود، فراهم می کند.
مراحل انجام تحقیقات بازار
دانستن اینکه در موقعیت های مختلف که در حین تحقیق پیش می آید چه باید کرد، باعث صرفه جویی در وقت محقق و کاهش مشکلات تحقیق می شود . شرکتهای موفق امروزی از نرمافزار قدرتمند نظرسنجی تحقیقات بازار استفاده میکنند که به آنها کمک میکند تحقیقات جامع را تحت یک پلت فرم یکپارچه انجام دهند و بینشهای عملی را بسیار سریعتر و با مشکلات کمتری ارائه دهند.
مراحل زیر برای انجام تحقیقات بازار موثر است.
مرحله 1: مشکل را تعریف کنید
داشتن یک موضوع تحقیقاتی کاملاً مشخص به محققان در هنگام طرح سؤال کمک می کند. این سوالات باید برای حل مشکلات هدایت شوند و باید با پروژه تطبیق داده شوند. اطمینان حاصل کنید که سؤالات به وضوح نوشته شده اند و پاسخ دهندگان آنها را درک می کنند. محققان میتوانند با یک گروه کوچک تستی را انجام دهند تا بدانند آیا سؤالات قابل درک هستند یا خیر و آیا برای به دست آوردن نتایج روشنکننده کافی هستند یا خیر.
مرحله 2: نمونه یا مخاطبین خود را تعریف کنید
برای انجام تحقیقات بازار، محققین به نمونه ای معرف نیاز دارند که بتوان آن را با استفاده از تکنیک های نمونه گیری جمع آوری کرد . نمونه معرف یا مخاطبین هدف تعداد کمی از افراد است که تا حد امکان گروه بزرگتر را منعکس می کنند.
با توجه به حجم نمونه، هر چه بزرگتر باشد، احتمال اینکه نماینده جامعه باشد بیشتر است.
عملاً تمامی بررسی هایی که به صورت جدی مورد توجه قرار می گیرند، بر اساس نمونه گیری علمی و مبتنی بر تئوری های آماری و احتمالات است.
دو راه برای به دست آوردن نمونه نماینده وجود دارد:
- نمونهگیری احتمالی
- نمونهگیری غیراحتمالی
مرحله سوم: جمع آوری داده ها را انجام دهید
ابتدا باید ابزار جمع آوری داده ها ایجاد شود. پاسخ ندادن به نظرسنجی یا پاسخ ناقص به آن باعث خطا در تحقیق می شود. جمع آوری صحیح داده ها از این امر جلوگیری می کند.
مرحله چهارم: نتایج را تجزیه و تحلیل کنید
هر یک از نکات فرآیند تحقیقات بازار به یکدیگر مرتبط هستند. اگر همه موارد فوق به خوبی اجرا شود، اما تحلیل دقیقی از نتایج وجود نداشته باشد، تصمیمات اتخاذ شده در نتیجه مناسب نخواهد بود.
مرحله پنجم: گزارش تحقیق را تهیه کنید.
در این مرحله نتایج جمعآوری اطلاعات خود را در قالب یک گزارش تهیه کنید. این گزارش باید در مورد تمام کارهای انجام شده ازجمله مسئله، اطلاعات و تجزیه و تحلیل اطلاعات باشد.
مرحله ششم: تصمیم گیری کنید
یک سازمان یا یک محقق هرگز نباید بپرسد که “چرا تحقیقات بازار انجام می دهد”، بلکه آنها باید این کار را انجام دهند! تحقیقات بازار به محققان کمک می کند تا طیف گسترده ای از اطلاعات را بدانند، به عنوان مثال، قصد خرید مصرف کننده، یا بازخوردی در مورد رشد بازار هدف ارائه می دهد.
مزایای یک مطالعات بازار کارآمد
- تصمیمات آگاهانه بگیرید
- به دست آوردن اطلاعات دقیق
- اندازه بازار را تعیین کنی
- انتخاب یک سیستم فروش مناسب
- در مورد ترجیحات مشتری بیاموزی
- جمع آوری جزئیات در مورد درک مشتری از نام تجاری
- تجزیه و تحلیل روش های ارتباط با مشتری
- سرمایه گذاری مولد در کسب و کار
خدمات قابل ارائه در مجموعه رادین در زمینه تحقیقات بازار
تحقیقات بازار از جمله خدماتی است که در مجموعه رادین به صورت مستقل از طرح امکان سنجی قابل ارائه خواهد بود. همان طور که در تعریف مطالعات امکان سنجی مطرح شد، مطالعات بازار بخشی از گزارش امکان سنجی می باشد و در قالب فرمت های استاندارد موجود و سرفصل های آن انجام می شود.
قالب این سرفصل ها شامل بخش های معرفی محصول و کد آیسیک و تعرفه گمرکی، استانداردهای ملی و بین المللی برای محصول، تعریف قوانین و اولیت های کشور در حوزه محصول و همچنین محصولات جایگزین، بررسی عرضه و تقاضا به همراه واردات و صادرات محصول، پیش بینی بازار طی سال های آتی (عموما 5 سال) و تحلیل نتایج آماری می باشد. لذا می توان گفت عموما در قالب مطالعات بازار ثانویه اجرا خواهد شد.
مجموعه رادین علاوه بر انجام مطالعات بازار داخلی، بسته به نیاز مشتری و نوع گزارش به بررسی بازارهای جهانی نیز می پردازد. این بررسی براساس کشور هدف و نیز محصول انتخابی انجام خواهد شد.
همچنین انجام مطالعات بازار اولیه و تحقیقات میدانی، با توجه به نوع درخواست متقاضی و حجم داده های مورد نیاز، مطالعات مورد نیاز انجام خواهد شد.
سوالات متداول
یکی از بخش های تهیه طرح توجیهی، مطالعات بازار می باشد. این بخش متناسب با سرفصل های فرمت انتخابی تهیه خواهد شد. اما در صورتی که متقاضی به صورت اختصاصی نیاز به بررسی و شناخت بازار یک محصول را داشته باشد. این بخش به صورت مستقل و در یک گزارش مجزا انجام خواهد شد.
خیر، مطالعات بازار براساس داده های بازارهای جهانی نیز برای محصولات مختلف انجام خواهد شد. همچنین بررسی بازار یک محصول در یک کشور خاص نیز از دیگر خدمات شرکت می باشد. این موضوعات بسته به درخواست و نیاز متقاضی قابل انجام خواهد بود.
اگر مطالعات بازار در قالب طرح توجیهی مطرح شود، همان بازه زمانی برای نگارش طرح زمان لازم برای مطالعات بازار می باشد. اما اگر مطالعات بازار به صورت مستقل مطرح شود و نیز بسته به اینکه این مطالعات برای بازار جهانی باشد یا بازار داخلی و آیا نیاز به بررسی میدانی نیز باشد. این بازه متفاوت خواهد بود. اما حداقل بازه 21 روز کاری برای انجام مطالعات بازار نیاز خواهد بود.
بررسی های بازار انجام شده در سایت های بین المللی توسط شرکت قابل دریافت و تحلیل می باشد. اما هزینه این گزارشات مستقل از قرارداد بوده و براساس نرخ های مطرح شده در این سایت ها دریافت می گردد. تحقیقات بازار تنها در قالب طرح توجیهی انجام می گردد؟
مطالعات بازار تنها برای بازار داخلی انجام می گردد؟
مدت زمان انجام تحقیقات بازار چقدر است؟
آیا از منابع بین المللی نیز برای مطالعات بازار استفاده می گردد؟